ზოგადი ცნობები

შემმუშავებელი: Elbit Systems Ltd (ისრაელი), "თამ–თბილავიამშენი" (საქართველო).

სუ–25კმ (კომერციული ვარიანტი, მოდერნიზებული) ქარხნის მიერ იწარმოება 2001 წლიდან. პირველი თვითმფრინავი აფრინდა 2001 წლის 14 აპრილს. სულ მოდერნიზებულია 6 თვითმფრინავი.

სუ–25კმ შედის საქართველოსა და თურქმენეთის სამხედრო–საჰაერო ძალების შეიარაღებაში.

მოდერნიზაციის მიზნები

თვითმფრინავ სუ–25კ–ს მოდერნიზაცია ტარდება მისი საბრძოლო შესაძლებლობების ამაღლების და საბრძოლო გამოყენების სფეროს გაფართოების, ასევე საექსპლუატაციო ხარჯების შემცირების მიზნით.
NATO–ს სისტემებთან შესაბამისობის უზრუნველყოფა;
ICAO–ს სისტემებთან შესაბამისობის უზრუნველყოფა;
თვითმფრინავის გამოყენების უზრუნველყოფა ღამით და ცუდ მეტეოპირობებში;
განადგურების საავიაციო სისტემების (ავიაბომბები, ქვემეხები, არამართვადი რეაქტიული ჭურვები) გამოყენების სიზუსტის ამაღლება დაახლოებით 2,5 – 3–ჯერ;
საჰაერო ბრძოლაში გამოყენების ეფექტიანობის ამაღლება დაახლოებით 2,5 – 3–ჯერ;
ფრენის უსაფრთხოების ამაღლება ალგორითმებისა და სიტყვიერი გაფრთხილებების ხარჯზე;
მიზნის თავზე მდებარეობის დროის ამაღლება 20%–ით ფრენის მარშრუტის ოპტიმიზაციის ხარჯზე;
სავარჯიშო–სასწავლო თვისებების უზრუნველყოფა დასავლური კონცეფციის გამოყენების ხარჯზე (ფოტო და კინოკონტროლის აპარატურის ნაცვლად ვიდეოჩანაწერების გამოყენება);
საავიაციო საშუალებების გაფართოებული ნომენკლატურის გამოყენების უზრუნველყოფა;
სისტემების საიმედოობის ამაღლება;
პილოტზე დატვირთვის შემცირება კაბინაში გადამრთველების და ხელსაწყოების რაოდენობის შემცირების ხარჯზე, ფერადი დისპლეების და ციფრული ბარათების მეშვეობით;
ექსპლუატაციის დანახარჯების შემცირება დასავლური ტექნოლოგიების გამოყენებით;
თვითმფრინავის ფრენისათვის მომზადების დროის შემცირება.

ტაქტიკურ–ტექნიკური მახასიათებლები
ეკიპაჟი
1 კაცი

გეომეტრიული მახასიათებლები

თვითმფრინავის ზომები:

– სიგრძე, მ
15,53
– გაქანი, მ
14,36
– სიმაღლე, მ
4,80
ფრთის ფართობი, მ²
30,10

წონის მახასიათებლები

ცარიელი თვითმფრინავის წონა, კგ
9100

ასაფრენი წონა:

– ნორმალური, კგ
14520
– მაქსიმალური, კგ
17500

დასაჯდომი წონა:
– ნორმალური, კგ
11000
– მაქსიმალური, კგ
12100
მაქსიმალური საბრძოლო დატვირთვა, კგ
4500
შიდა ავზებში გამომუშავებული საწვავის მარაგი, ლ
3660
დამატებითი საწვავის ავზების ტევადობა ПТБ-800 (4 ცალი), ლ
820 (თითო)
დამატებითი საწვავის ავზების ტევადობა ПТБ-1150 (2 ცალი), ლ
1160 (თითო)
ძალოვანი დანადგარი

ძრავების ტიპი და რაოდენობა
2 ТРД Р-195
წევა საგანგებო რეჟიმში, კგძ
2 х 4500

საფრენ-ტექნიკური მახასიათებლები

პრაქტიკული ჭერი, მ
7000

მაქსიმალური სიჩქარე:
– მიწასთან, კმ/სთ
950
– სიმაღლეზე
М=0.82

ფრენის პრაქტიკული სიშორე:
– მიწასთან, კმ
495
– სიმაღლეზე, კმ
1000
– 4хПТБ-800–დან, კმ
1980

გაფრენისათვის გარბენის სიგრძე:
– ნორმალური ასაფრენი მასით, მ
500
– მაქსიმალური ასაფრენი მასით, მ
1050

დაფრენისათვის გარბენის სიგრძე:
– ნორმალური დასაჯდომი მასით, მ
550
– მაქსიმალური დასაჯდომი მასით, მ
750
მაქსიმალური საექსპლუატაციო გადატვირთვა
+6,5/-2,0

შეიარაღება
საქვემეხო შეიარაღება:

– ჩაშენებული საქვემეხო მოწყობილობა
ВПУ-17А, ორლულიანი 30-მმ ქვემეხით ГШ-30, მარაგი 250 ტყვია
– მოსახსნელი მოძრავი საქვემეხო მოწყობილობა (4 ცალი)
СППУ-22-01, ორლულიანი 30-მმ ქვემეხით ГШ-30, მარაგი 260 ტყვია თითოეულზე
სარაკეტო შეიარაღება:

– "ჰაერი–ჰაერის" ტიპის მართვადი რაკეტები
Р-60 (Р-60М), Р-73
– "ჰაერი–მიწა" ტიპის მართვადი რაკეტები
Х-25МЛ, С-25Л, Х-29Л
– უმართავი ჭურვები
С-5, С-8, С-13, С-24, С-25

ბომბარდირული შეიარაღება:
– საავიაციო ბომბები
100, 250, 500
– ამთები ავზები
ЗБ-500
– მცირე ტვირთების კონტეინერი
КМГУ-2
– ერთჯერადი საბომბე კასეტები
РБК-250, РБК-500
შეკიდების წერტილების რაოდენობა
10

მოკლე ცნობები ავიონიკის შესახებ

თვითმფრინავი სუ–25კმ აღჭურვილია თანამედროვე საავიციო რადიოელექტრონიკით, რომელიც შეიცავს ტექნოლოგიას «glass cockpit» , მოდერნიზებულ ნავიგაციურ სისტემას და შეიარაღების მართვის სისტემას.

მოიერიშე და ხოლალდსაწინააღმდეგო (Close-support and anti-shipping fighter)
1987 წლის ოქტომბერში იაპონიამ შეიარაღებაში მიიღო F-16C-ის ოფიციალური ვარიანტი Mitsubishi F-1, მაგრამ ერთი განსხვავებით, ეს თვითმფრინავი არა გამანადგურებელი არამედ ჯარების მხარდამჭერი მოიერიშე იყო. მაგრამ მოკლედ რომ ვთქვათ ამ თვითმფრინავმა ვერ გაამართლა იაპონიის არმის ხელმძღვანელობის იმედები და დიდი კამათის შემდეგ ჩვენს იაპონურ მიერიშე F-16-ს ჩაუტერეს ძირიანი მოდერნიზაცია. ამ თვითმფრინავმა ნიშნული Mitsubishi F-2 მიიღო. მოდერმიზაციის შედეგად ამ თვითმფრინავს დღეისათვის თანამედროვე ტქნიკის წყალობით თავისუფლად შეუძლია ბრმა დაბომბვის წარმოება და საჰაერო ბრძოლების გამართვაც თუ მოცემული ვითარება ასე მოითხოვს. ამ თვითმფრინავის პირველი ნიმუშI 1995 წლის 7 ოცტომბერს აფრინდა. 1995 წლის ბოლოს კი თვითმფრინავი სერიულ წარმოებაში ჩაუშვეს და იმ წელსვე იაპონიის მთავრობამ ასეთი 130 ცალი თვითმფრინავი შეუკვეთა. არსებობს ამ თვითმფრინავის საზღვაო მოდიფიკაცია F-2A. ხოლო მისი მოიერიშე მოდიფიკაციას F-2B ეწოდა. დღეისათვის მათ იყენებენ სამი მიზნისათვის : მოიერიშედ, გემების ჩასაძირად და სავარჯიშოდ.